Klokkenluidersregeling gepubliceerd

Op 15 december 2022 werd de Wet van 28 november 2022 betreffende de bescherming van melders van inbreuken op het Unie- of nationale recht vastgesteld binnen een juridische entiteit in de private sector gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Dit betreft de omzetting van de Europese Klokkenluidersrichtlijn.

Deze wet voorziet gemeenschappelijke minimumnormen, die een hoog beschermingsniveau garanderen voor klokkenluiders die inbreuken op het Unierecht melden.

Inbreuken

Het betreft de bescherming van klokkenluiders die inbreuken op het Unierecht melden. Het gaat enkel op de volgende inbreuken:

1. gelinkt aan overheidsopdrachten

• • i. financiële diensten, producten en markten, voorkoming van witwassen van geld en terrorismefinanciering;
  • ii. productveiligheid en –conformiteit;
  • iii. veiligheid van het vervoer;
  • iv. bescherming van het milieu;
  • v. stralingsbescherming en nucleaire veiligheid;
  • vi. veiligheid van levensmiddelen en dierenvoeders, dierengezondheid en –welzijn;
  • vii. volksgezondheid;
  • viii. consumentenbescherming;
  • ix. bescherming van persoonlijke levenssfeer en persoonsgegevens, beveiliging van netwerk- en informaticasystemen;
  • x. bestrijding van belastingfraude;
  • xi. sociale fraude bestrijding;

2. die schadelijk zijn voor de financiële belangen van de EU, bedoelt in artikel 325 VWEU (fraudebestrijding);
3. in verband met de interne markt (inclusief staatssteun en mededinging), namelijk het vrij verkeer van goederen, personen, diensten en kapitaal o.b.v. artikel 26, lid 2 VWEU.

De bepalingen van deze wet doen geen afbreuk aan het melden van inbreuken van rechtstreeks toepasbare Europese bepalingen, met name op het gebied van:

• voorkoming van witwassen van geld en terrorismefinanciering;
• veiligheid van vervoer.

De bepalingen van deze wet zijn niet van toepassing op:

• het gebied van de nationale veiligheid, behalve met betrekking tot meldingen van inbreuken op regels betreffende overheidsopdrachten op het gebied van defensie en veiligheid;
• gerubriceerde gegevens;
• informatie gedekt door het medisch beroepsgeheim noch op informatie en inlichtingen die advocaten ontvangen van hun cliënten of verkrijgen over hun cliënten;
• informatie gedekt door de geheimhouding van rechterlijke beraadslagingen.

Toepassingsgebied

Deze wetgeving is van toepassing op melders werkzaam in de private sector, die informatie over inbreuken hebben verkregen in een werkgerelateerde context.

Het gaat om:

• werknemers;
• zelfstandigen;
• eenieder die werkt onder toezicht en leiding van aannemers, onderaannemers en leveranciers;
• ex-werknemers, indien zij informatie over inbreuken hebben verkregen in een inmiddels beëindigde arbeidsrelatie;
• toekomstige werknemers, indien zij informatie over inbreuken hebben verkregen tijdens de wervingsprocedure of andere precontractuele onderhandelingen;
• facilitators; d.i. een natuurlijke persoon die een melder bijstaat in het meldingsproces en wiens bijstand vertrouwelijk moet zijn;
• derden die verbonden zijn met de melders en die het slachtoffer kunnen worden van represailles in een werkgerelateerde context, zoals collega’s of familieleden van de melders;
• juridische entiteiten die eigendom zijn van de melders, waarvoor de melders werken of waarmee de melders anderszins in een werkgerelateerde context zijn verbonden.

De wet is niet van toepassing op personen die tegen betaling of vergoeding inbreuken melden, zoals informanten, behalve indien deze maatregelen gunstiger zijn voor hen.

Beschermingsvoorwaarden

Melders komen slechts in aanmerking voor bescherming, indien zij aan de volgende voorwaarden voldoen:

• zij hadden gegronde redenen om aan te nemen dat de gemelde informatie over inbreuken op het moment van de melding juist was en dat die informatie binnen het toepassingsgebied van deze wet viel; én
• zij intern of extern informatie meldden of informatie openbaar maakten overeenkomstig de bepalingen in deze wet.

De melder verliest het voordeel van de bescherming niet op de enkele grond dat de te goeder trouw gedane melding onjuist of ongegrond is bevonden.

Facilitators, derden en juridische entiteiten zijn beschermd, indien ze gegronde redenen hadden om aan te nemen dat de melder binnen het toepassingsgebied voor de bescherming van deze wet viel.

Meldingen

Klokkenluiders kunnen via 3 kanalen rapporteren:

1. intern kanaal: het opzetten hiervan binnen de onderneming kan via intern of extern beheer;
2. extern kanaal: opgezet door de overheid, namelijk een melding aan een federale ombudsman;
3. pers: wanneer een interne of externe melding niet tot passende actie leidt, er ernstige redenen zijn om aan te nemen dat er sprake is van onmiddellijk gevaar voor het openbaar belang, of dat er een risico op vergelding of vernietiging van bewijsmateriaal bestaat.

Intern meldingskanaal

Is een (anoniem) meldingskanaal verplicht binnen mijn onderneming?

Berekeningswijze:

aantal dagen dat een werknemer ‘DIMONA-geregistreerd’

was tijdens een periode van 4 trimesters*

--------------------------------------------------------------------------------------

365

* Werknemers waarvan de arbeidsovereenkomst is geschorst, tellen eveneens mee.

Er gelden sancties voor het niet opzetten van een intern meldingskanaal, indien dit verplicht is in uw onderneming. Er geldt een sanctie van niveau 4 voor het niet opzetten van een intern meldingskanaal/schenden van de vertrouwelijkheidsplicht:

• gevangenisstraf van 6 maanden tot 3 jaar; en/of
• geldboete van € 600 tot € 6.000.

Inwerkingtreding

De Wet van 28 november 2022 betreffende de bescherming van melders van inbreuken op het Unie- of nationale recht vastgesteld binnen een juridische entiteit in de private sector treedt in werking op 15 februari 2023.

Ondernemingen met 50 tot 249 werknemers krijgen echter de tijd tot 17 december 2023 voor het opzetten van een intern meldingskanaal, behalve voor ondernemingen die actief zijn op het gebied van financiële diensten, producten en markten of ter voorkoming van witwassen van geld en terrorismefinanciering.

Bron: Wet van 28 november 2022 betreffende de bescherming van melders van inbreuken op het Unie- of nationale recht vastgesteld binnen een juridische entiteit in de private sector, BS 15 december 2022.