Vlaams gelijkekansendecreet is gewijzigd vanaf 1 juni 2024

Met ingang van 1 juni 2024 werd het ‘gelijkekansendecreet’ in Vlaanderen aangepast. Wij geven je hierbij een overzicht van de voornaamste wijzigingen.

1. Invoering van een procedure inzake redelijke aanpassingen voor personen met een handicap

Personen met een handicap hebben de mogelijkheid om redelijke aanpassingen aan hun werkgever te vragen.

Deze redelijke aanpassingen worden individueel beoordeeld op basis van de specifieke behoeften van elke persoon en de context waarin ze zich bevinden. Het kan bijvoorbeeld gaan om aangepaste ergonomische materialen, een zitplaats in een afgesloten lokaal, gespecialiseerde coaching, een tolk Vlaamse gebarentaal of meer tijd voor een bepaalde taak.

Het nieuwe decreet van de Vlaamse regering voert bijkomend een procedure in die gevolgd moet worden wanneer een werknemer met een handicap redelijke aanpassingen vraagt.

Allereerst moeten werkgevers passende maatregelen nemen die het aanvragen van redelijke aanpassingen vergemakkelijken. Dit kan bijvoorbeeld aan de hand van een aanvraagformulier dat ter beschikking wordt gesteld van de werknemers.

Daarnaast voorziet het decreet voortaan een termijn van 30 dagen na ontvangst van de aanvraag om te reageren. De werkgever moet dus binnen de 30 dagen aan de werknemer met een handicap laten weten welk gevolg er aan de aanvraag zal worden gegeven. Bij zeer complexe situaties kan deze termijn met 30 dagen worden verlengd.

De werkgever kan beslissen om de aanvraag volledig of gedeeltelijk in te willigen. In dat geval krijgt de werkgever een termijn van 60 dagen vanaf het nemen van de beslissing om deze effectief uit te voeren. Deze termijn kan indien nodig met 30 dagen verlengd worden mits de werknemer hierover wordt geïnformeerd.

Beslist de werkgever om de aanvraag volledig of gedeeltelijk af te wijzen, dan moet de werkgever de redenen hiervoor meedelen aan de werknemer en de werknemer ook informeren over de beroepsprocedure.

Het indienen van de aanvraag en de redelijke aanpassingen moeten kosteloos zijn voor de werknemer, tenzij de aanvraag kennelijk ongegrond of buitensporig is. De werkgever zal dit dan wel moeten bewijzen.

2. Aanpassing van de beschermde kenmerken

Het Vlaams gelijkekansendecreet bevat een hele lijst van beschermde kenmerken, waaronder geslacht, gezinsverantwoordelijkheden, leeftijd, seksuele oriëntatie, burgerlijke staat, geboorte, vermogen, geloof of levensbeschouwing, politieke overtuiging, syndicale overtuiging, taal, gezondheidstoestand, handicap, fysieke of genetische eigenschap, sociale positie, nationaliteit, zogenaamd ras, huidskleur, afkomst of nationale of etnische afstamming.

Met het beschermde kenmerk gezinsverantwoordelijkheden wordt volgens het decreet het volgende bedoeld: het aanvragen of opnemen van adoptieverlof, moederschapsverlof, borstvoedingsverlof, geboorteverlof, ouderschapsverlof, zorgverlof, pleegouderverlof, arbeidsverzuim wegens overmacht in verband met dringende familieomstandigheden, in geval van ziekte of een ongeval, flexibele arbeidsregelingen voor zorgdoeleinden, tijdskrediet, zorgkrediet of andere wettelijke verlofregelingen met als doelstelling om voor werknemers een betere combinatie van werk en gezin mogelijk te maken.

Het beschermde kenmerk geslacht wordt in het decreet gelijkgesteld met de kenmerken genderidentiteit, genderexpressie, zwangerschap, bevalling, moederschap, het geven van borstvoeding, adoptie, medisch begeleide voortplanting, vader- en meemoederschap, geslachtsverandering of seksekenmerken.

Tenslotte wordt het beschermd kenmerk burgerlijke staat gelijkgesteld met gezinssamenstelling.

3. Wijziging van de bedragen van de schadevergoeding bij discriminatie

Wanneer een rechter discriminatie vaststelt, kan er een forfaitaire schadevergoeding worden opgelegd.

In geval van discriminatie in het kader van de arbeidsbetrekkingen geldt een forfaitaire schadevergoeding van 6 maanden brutoloon als basisregel. Wanneer de nietigheidsuitspraak van de rechter de materiële schade kan herstellen, dan bedraagt de forfaitaire vergoeding van de morele schade die is geleden door een feit van discriminatie € 1.950.

Het decreet voegt toe dat de rechter op verzoek van één van de partijen de forfaitaire schadevergoeding voor discriminatie kan verlagen tot 3 maanden brutoloon of kan verhogen tot 9 maanden brutoloon. De rechter kan tevens de forfaitaire schadevergoeding verlagen tot € 1.000 of verhogen tot € 3.900 wanneer één van de partijen hierom verzoekt.

Bij deze beslissing houdt de rechter rekening met de volgende elementen:

• de aard, de ernst en de duur van de inbreuk op het discriminatieverbod;
• het eenmalige of repetitieve karakter van de discriminatie ten aanzien van het slachtoffer;
• de kwetsbaarheid van het slachtoffer;
• de maatregelen die de verweerder heeft genomen om de schade te beperken die het slachtoffer heeft geleden;
• de opzettelijke of nalatige aard van de inbreuk op het discriminatieverbod;
• elke andere omstandigheid die maakt dat de morele schade die het slachtoffer heeft geleden, ernstiger of minder ernstig is dan gemiddeld.

De forfaitaire schadevergoedingen worden voortaan jaarlijks op 1 januari aangepast op basis van het indexcijfer van de consumptieprijzen.

4. Uitbreiding van de bescherming tegen nadelige maatregelen.

Het gelijkekansendecreet verduidelijkt de bescherming van de werknemers tegen nadelige maatregelen.

De handelingen die tot bescherming kunnen leiden, zijn een melding, een klacht en een rechtsvordering. In het decreet wordt dit verder omschreven als volgt:

• een melding die de betrokkene heeft gedaan of een klacht die de betrokkene heeft ingediend bij de instantie of organisatie waar de discriminatie plaatsvond of bij de Vlaamse inspectiediensten;
• een melding die de betrokkene heeft gedaan of een klacht die de betrokkene heeft ingediend bij het Vlaams Mensenrechteninstituut of bij een rechtspersoon, vereniging of organisatie ter bescherming van de rechten van de mens of de fundamentele vrijheden;
• een melding die gedaan is of klacht die ingediend is ten voordele van de betrokkene door een rechtspersoon, vereniging of organisatie ter bescherming van de rechten van de mens of de fundamentele vrijheden, bij de instantie of organisatie waar de discriminatie plaatsvond;
• een melding gedaan of een klacht ingediend bij een dienst belast met het toezicht op de handelingen en de werking van administratieve overheden of bestuursinstanties of die optreedt met het oog op buitengerechtelijke geschillenbehandeling;
• een aangifte gedaan bij de politiediensten, een klacht met burgerlijke partijstelling ingediend bij de onderzoeksrechter, of een kennisgave aan de procureur des Konings;
• een rechtsvordering die de betrokkene heeft ingesteld;
• een rechtsvordering die ingesteld is ten voordele van de betrokkene door een rechtspersoon, vereniging of organisatie ter bescherming van de rechten van de mens of de fundamentele vrijheden.

Een werkgever mag geen nadelige maatregelen nemen die gelinkt zijn aan de melding, klacht of rechtsvordering noch mag de werkgever nadelige maatregelen treffen op basis van de feiten die opgenomen zijn in de melding, klacht of rechtsvordering.

Om de bescherming tegen nadelige maatregelen of represailles daadwerkelijk te kunnen genieten, moet het slachtoffer wel aantonen dat er een melding, klacht of rechtsvordering werd ingesteld. Hiertoe voorziet het decreet dat de betrokken persoon een schriftelijk en gedateerd bewijs van de melding, klacht of rechtsvordering kan opvragen bij de betrokken instantie.
Deze bescherming geldt eveneens voor de personen die het slachtoffer van de nadelige maatregelen steunen door te getuigen of door het slachtoffer te verdedigen of te vertegenwoordigen.
De beschermde periode vangt aan wanneer de werkgever kennis krijgt of redelijkerwijze kennis had kunnen krijgen van de klacht, melding of rechtsvordering.

Een werkgever die wordt veroordeeld wegens het nemen van nadelige maatregelen tegen een werknemer zal een forfaitaire schadevergoeding moeten betalen of zal de werkelijke schade die de werknemer geleden heeft moeten vergoeden. Het decreet voorziet bovendien uitdrukkelijk dat de schadevergoeding wegens nadelige maatregelen gecumuleerd kan worden met de schadevergoeding wegens discriminatie.

Bron: Decreet van de Vlaamse regering van 22 maart 2024 tot wijziging van het decreet van 8 mei 2002 houdende evenredige participatie op de arbeidsmarkt en het decreet van 10 juli 2008 houdende een kader voor het Vlaamse gelijkekansen- en gelijkebehandelingsbeleid, BS 16 april 2024.