Sociale verkiezingen 2024

1. Wat zijn sociale verkiezingen? (terug naar boven)

Sociale verkiezingen dienen om de 4 jaar georganiseerd te worden door ondernemingen die minstens 50 werknemers tewerkstellen. De volgende sociale verkiezingen gaan door tussen 13 en 26 mei 2024.

Via de sociale verkiezingen worden de vertegenwoordigers van de werknemers aangeduid in de ondernemingsraad en het comité voor preventie en bescherming op het werk.

Dit zijn overlegorganen waarin ook de werkgever vertegenwoordigd is en waar allerlei aangelegenheden inzake personeel besproken worden: veiligheid van de werknemers, het arbeidsreglement, belangrijke wijzigingen in de tewerkstelling, bepaalde financiële en economische informatie, … .

Een werkgever die de vereiste tewerkstellingsdrempel bereikt, dient uit eigen initiatief de procedure van sociale verkiezingen op te starten. Deze procedure duurt 150 dagen en is gebonden aan zeer strikte voorwaarden en termijnen.

De eerste stappen in de verkiezingsprocedure worden al in december 2023 genomen.

CLB Sociaal secretariaat staat haar klanten bij gedurende de hele verkiezingsprocedure. Hier vind je meer informatie over ons aanbod. Heb je als klant van het CLB Sociaal Secretariaat vragen over de sociale verkiezingen, stuur dan een mail naar socialeverkiezingen@clbgroup.be

2. Dien je sociale verkiezingen te organiseren? (terug naar boven)

Sociale verkiezingen dienen georganiseerd te worden in ondernemingen met minstens 50 werknemers. Zij dienen een comité voor preventie en bescherming op het werk op te richten. Stel je meer dan 100 werknemers tewerk, dan dien je ook een ondernemingsraad op te richten.

De vertegenwoordigers van de werknemers in het comité/de raad worden via de sociale verkiezingen aangeduid.

Maar hoe wordt de drempel van 50 respectievelijk 100 werknemers berekend? Bij de sociale verkiezingen geldt een bijzondere berekeningswijze. Het aantal werknemers wordt noch in eenheden, noch in voltijdse equivalenten berekend. Er wordt gekeken naar de gewone gemiddelde tewerkstelling in de periode van 1 oktober 2022 en 30 september 2023.

Per werknemer die in deze periode in dienst was, dient het aantal kalenderdagen dat hij aangegeven was in Dimona, gedeeld te worden door 365. Een werknemer wiens arbeidsduur minder dan ¾ is van een voltijdse werknemer, wordt het aantal kalenderdagen gedeeld door 730.

Ook uitzendkrachten dienen gedeeltelijk meegeteld worden, behalve de uitzendkrachten aangeworven om een vaste werknemer te vervangen. Er wordt rekening gehouden met de uitzendkrachten die tussen 1 april en 30 juni 2023 bij u tewerkgesteld werden.

Om de telling van het aantal uitzendkrachten mogelijk te maken, dienen zij in deze periode ingeschreven te worden in een bijzonder register. Per uitzendkracht dient het aantal dagen dat hij ingeschreven is in het bijzonder register, gedeeld te worden door 92. Bedraagt de arbeidsduur van de uitzendkracht minder dan ¾ van de arbeidsduur van een voltijdse werknemer, wordt er gedeeld door 184.

De resultaten van deze berekeningen worden samengeteld. Er moet niet naar boven worden afgerond: een onderneming waar de gewoonlijke gemiddelde tewerkstelling 49,99 werknemers bedraagt, moet geen sociale verkiezingen organiseren!

Voorbeeld:

Aantal wn	Arbeidsduur per week	Aantal kalenderdagen Dimona	Resultaat	Berekening
30	40u	365	30,00	(365/365) x 30
10	30u	330	9,00	(330/365) x 10
15	19u	250	5,10	(250/730) x 15
5	20u	50	0,30	(50/730) x 5
5 interims	32u	30	1,60	(30/92) x 5
1 interim	40u	60	0,65	(60/92) x 1
3 interims	19u	50	0,81	(50/184) x 3

De gewoonlijke gemiddelde tewerkstelling bedraagt 47,46 werknemers. Deze onderneming moet dus geen sociale verkiezingen organiseren!

3. De onderneming VS. de technische bedrijfseenheid (terug naar boven)

Sociale verkiezingen dienen georganiseerd te worden in ondernemingen met minstens 50/100 werknemers. Maar wat moet verstaan worden onder het begrip “onderneming”?

In het kader van de sociale verkiezingen verstaat men hieronder “de technische bedrijfseenheid, bepaalt op grond van economische en sociale criteria”. De technische bedrijfseenheid (TBE) valt niet altijd samen met de juridische entiteit (de NV, BVBA, VZW). Er zijn verschillende situaties mogelijk.

1. De TBE valt samen met de juridische entiteit

Dit is de meest eenvoudige situatie. De sociale verkiezingen worden georganiseerd op het niveau van de TBE/juridische entiteit. Er dient maar één comité (50 werknemers) en desgevallend één ondernemingsraad (100 werknemers) opgericht te worden.

2. De juridische entiteit bestaat uit verschillende TBE’s (Technische bedrijfseenheid)

De juridische entiteit is samengesteld uit verschillende TBE’s die gekenmerkt worden door een economische en sociale zelfstandigheid.

Indien elke TBE minstens 100 werknemers tewerkstelt, dient er een ondernemingsraad en een comité te worden opgericht.

Het wordt ingewikkelder indien één van de TBE’s de vereiste tewerkstellingsdrempel niet haalt. Dan dient deze TBE samengevoegd te worden met:

andere TBE's die evenmin de drempel bereiken, ofwel
een TBE die de drempel van 50/100 werknemers wel haalt.

Bij voorkeur worden de TBE’s die het dichtst bij elkaar gelegen zijn, samengevoegd.

Bijvoorbeeld:
Onderneming X heeft vier vestigingen:
Vestiging A met 35 werknemers
Vestiging B met 82 werknemers
Vestiging C met 29 werknemers
Vestiging D met 54 werknemers

Ondernemingsraad?
Ja, op het niveau van de juridische entiteit X (afzonderlijk bereikt geen enkele TBE de drempel van 100 werknemers).

Comité?
B en D richten een eigen comité op want hebben afzonderlijk meer dan 50 werknemers. Voor A en C zijn er verschillende mogelijkheden:

A en C vormen één comité;
A en C worden samengevoegd met ofwel B ofwel D
A vormt een comité met B en C met D;
A vormt een comité met D en C met B.

3. Meerdere juridische entiteiten vormen één TBE

Het kan gebeuren dat een onderneming in meerdere juridische entiteiten wordt opgesplitst om fiscale of andere redenen. Elke juridische entiteit blijft onder de drempel van 50 werknemers. Toch dienen er mogelijk sociale verkiezingen georganiseerd te worden.

Deze verschillende juridische entiteiten worden immers vermoed één TBE te vormen, indien de vakbonden en/of de werknemers het bewijs kunnen leveren dat:

ofwel deze juridische entiteiten deel uitmaken van eenzelfde economische groep of beheerd worden door eenzelfde persoon of door een groep van personen die onderling een economische band hebben, ofwel dat deze juridische entiteiten eenzelfde activiteit hebben of activiteiten die op elkaar zijn afgestemd;
EN
dat er elementen zijn die wijzen op een sociale samenhang tussen deze juridische entiteiten, zoals met name een gemeenschap van mensen verzameld in dezelfde of nabijgelegen gebouwen, een gemeenschappelijk personeelsbeheer, een gemeenschappelijk personeelsbeleid, een arbeidsreglement of collectieve arbeidsovereenkomsten die gemeenschappelijk zijn of gelijkaardige bepalingen bevatten.

Wanneer de vakbonden/werknemers het bewijs kunnen leveren van één van de voorwaarden onder (1) en van bepaalde elementen vermeld onder (2), worden de juridische entiteiten vermoed één TBE uit te maken.

De werkgever kan dit vermoeden weerleggen door aan te tonen dat er geen economische maar vooral sociale samenhang is. Over dit punt worden er elke sociale verkiezingen tientallen geschillen beslecht door de arbeidsrechtbank. Er zijn in de loop der jaren dan ook heel wat economische en sociale criteria naar voren gekomen waarmee de rechtbanken rekening houden.

4. Hoe verloopt de verkiezingsprocedure? (terug naar boven)

In de procedure van de sociale verkiezingen staan twee dagen centraal: X en Y.
 X is de dag waarop de verkiezingsdatum wordt bekend gemaakt
 Y is de dag van de verkiezingen zelf.

Tussen dag X en dag Y zitten steeds 90 kalenderdagen. Aan X gaat ook nog een voorbereidingsfase van 60 kalenderdagen vooraf. De totale verkiezingsprocedure duurt dus exact 150 kalenderdagen. De door u gekozen dag van de verkiezingen zal de rest van de verkiezingskalender bepalen.

In de procedure kunnen we vijf grote fasen onderscheiden:

Vóór X	Deze periode duurt 60 dagen en is de voorbereidingsfase. In deze periode wordt de omschrijving van de technische bedrijfseenheid vastgesteld en wordt het leidinggevend personeel aangeduid
Dag X	Dit is de dag waarop de verkiezingsdatum wordt aangeplakt. Ook het aantal te verdelen mandaten en de voorlopige kiezerslijsten worden dan bekend gemaakt.
Tussen X en Y	Deze periode duurt 90 dagen en is de eigenlijke kiesprocedure. Binnen deze periode worden de kiezerslijsten opgesteld, de kandidatenlijsten ingediend, de kiesbureaus samengesteld, de oproepingsbrieven naar de kiezers verzonden en de stembrieven klaargemaakt
Y	Dit is de dag van de verkiezingen. De werknemers brengen hun stem uit op de door de vakbonden voorgedragen kandidaten.
Na Y	Uiterlijk 2 dagen na de verkiezingen worden de uitslagen bekend gemaakt: we weten nu wie de werknemers en wie de werkgever zullen vertegenwoordigen in het comité en de ondernemingsraad. De eerste vergadering van het comité/de ondernemingsraad vindt binnen de 45 dagen na dag Y plaats.

5. De occulte of verborgen periode: opgelet met ontslagen! (terug naar boven)

Werknemers die zich kandidaat stellen bij de sociale verkiezingen, genieten een bijzondere ontslagbescherming. Zij mogen enkel ontslagen worden om dringende redenen (vooraf erkend door de arbeidsrechtbank) of om economische of technische redenen (vooraf erkend door het paritair comité). Ontsla je hen buiten deze gevallen of leef je de strikte procedures niet na, loop je het risico een enorme schadevergoeding te krijgen die kan oplopen tot enkele jaarlonen.

De beschermingsperiode voor de kandidaten van de sociale verkiezingen begint te lopen 120 dagen voor de eigenlijke verkiezingsdag, met name op dag X-30 (tussen 14 en 27 januari 2024, afhankelijk van de gekozen verkiezingsdatum).

De vakbonden dienen hun kandidatenlijsten echter pas in te dienen in de periode tussen 19 maart en 1 april 2024 (= X+35). Dit betekent dat je tussen deze twee periodes (X-30 en X+35) nog niet weet welke werknemer zich kandidaat zal stellen! Daarom noemen we deze periode ook wel de “occulte” of verborgen periode. Het risico bestaat dus dat je een werknemer ontslaat waarvan achteraf blijkt dat hij beschermd was tegen ontslag.

Maar zelfs na 1 april 2024 is het gevaar nog niet geweken. De vakbonden kunnen immers nog tot 13 mei 2024 bepaalde kandidaten vervangen. De occulte periode duurt dus eigenlijk tot half mei 2024.

Vermijd dus zware schadevergoedingen en ontsla geen werknemers tussen 14 januari en 13 mei 2024!

6. Wie kan zich kandidaat stellen? (terug naar boven)

Enkel de erkende vakbonden ACV, ABVV en ACLVB kunnen kandidaten voordragen. Voor het kaderpersoneel (enkel voor de ondernemingsraad) geldt een bijzondere regeling.

Om zich kandidaat te stellen als werknemersvertegenwoordiger in het comité of de ondernemingsraad, dient de werknemer te voldoen aan een aantal voorwaarden. Deze voorwaarden dienen vervuld te zijn op dag Y, op de verkiezingsdag dus.

De kandidaat voldoet aan de volgende voorwaarden:

werknemer zijn in de technische bedrijfseenheid waarvoor hij zich kandidaat stelt;
minstens 18 jaar en maximum 65 jaar oud zijn. Voor de categorie van de jeugdige werknemers, geldt een afwijkende leeftijdsgrens: zij zijn tussen 16 en 25 jaar oud;
ofwel minstens 6 maanden ononderbroken werken in de juridische entiteit of in de TBE gevormd door verschillende juridische entiteiten, ofwel in 2023 minstens 9 maanden anciënniteit hebben (al dan niet onderbroken) in de juridische entiteit of TBE gevormd door verschillende juridische entiteiten;
niet behoren tot het leidinggevend personeel, noch preventieadviseur of vertrouwenspersoon zijn;
behoren tot de personeelscategorie (arbeider, bediende, jeugdige werknemer, kaderlid) waarvoor hij zich kandidaat stelt;
lid zijn van de vakbond waarvoor hij op de lijst komt.

Ten laatste op dag X+35 (tussen 19 maart en 1 april 2024, afhankelijk van de gekozen verkiezingsdatum) dient de vakbonden hun kandidatenlijsten te bezorgen aan de werkgever. Dit kan op papier dan wel via de elektronische webapplicatie van de FOS WASO. De werkgever plakt de lijsten aan, ten laatste op X+40 in de onderneming.

Tot de 14e dag voor de verkiezingsdag (Y-14) kunnen de vakbonden in de volgende gevallen nog wijzigingen aanbrengen aan de kandidatenlijsten:

bij overlijden van een kandidaat;
wanneer een kandidaat ontslag heeft genomen in de onderneming;
wanneer een kandidaat geen lid meer is van de vakbond die hem heeft voorgedragen;
bij wijziging van de categorie van een kandidaat (bv. arbeider wordt bediende);
wanneer een kandidaat zijn kandidatuur heeft ingetrokken binnen de voorgeschreven termijn.

Hoeveel kandidaten mogen de vakbonden voordragen?
Dit hangt af van het aantal te verdelen mandaten. Per lijst mogen niet meer kandidaten voorkomen dan er effectieve en plaatsvervangende mandaten toegekend kunnen worden.

Voorbeeld: een comité met 4 te verdelen mandaten (2 effectieve en 2 plaatsvervangende mandaten). Op elke lijst mogen dus maximum 4 kandidaten staan. Als de 3 vakbonden een volledige kandidatenlijst indienen, zijn er dus in totaal 12 kandidaten (en dus beschermde werknemers) voor 4 mandaten.

7. Wie mag stemmen bij de sociale verkiezingen? (terug naar boven)

Elke werknemer die op de verkiezingsdag (dag Y) minstens 3 maanden tewerkgesteld is in de juridische entiteit of technische bedrijfseenheid waarvoor sociale verkiezingen worden georganiseerd, mag deelnemen aan de stemming.

Vanaf de sociale verkiezingen van 2024 mogen uitzendkrachten meestemmen indien zij minstens 32 werkelijke werkdagen gepresteerd hebben gedurende een periode van 3 kalendermaanden vooraf aan de maand waarin x zal plaatsvinden. De referentieperiode zal dus lopen van 1 november 2023 tot 31 januari 2024.

Mogen verder ook nog deelnemen aan de stemming: de werknemers wiens arbeidsovereenkomst geschorst is (bv. langdurig zieken). Ook de eventuele vervanger van deze werknemer mag meestemmen indien hij voldoet aan de voorwaarden.

De preventieadviseur en de vertrouwenspersoon zijn ook kiesgerechtigd indien zij minstens 3 maanden anciënniteit hebben en indien zij geen deel uitmaken van het leidinggevend personeel. Het leidinggevend personeel mag immers niet stemmen.

Werknemers met SWT (Stelsel van Werkloosheid met bedrijfsToeslag of brugpensioen) stemmen niet mee: zij zijn immers niet meer gebonden door een arbeidsovereenkomst.

De werknemers die mogen deelnemen aan de stemming, worden vermeld op de kiezerslijsten. Deze worden op dag X aangeplakt in de onderneming.

Tussen dag X en X+7 kunnen de werknemers of de vakbonden bezwaar indienen tegen de kiezerslijsten. Dit kan wegens het niet of onbehoorlijk inschrijven van kiezers, of wegens onjuistheden zoals foutieve vermeldingen in de namen, voornamen, geboortedatum, datum van indiensttreding, plaats van tewerkstelling.

Wanneer er na deze termijn geen bezwaar werd ingediend, zijn de kiezerslijsten definitief. Tot X+77 kan er wel nog een schoonmaak van de lijsten gebeuren.

8. Wie zetelt er in het stembureau? (terug naar boven)

Per kiescollege dient één stembureau te worden samengesteld. Elk stembureau is samengesteld uit een voorzitter en een plaatsvervanger, een secretaris en een plaatsvervanger, 4 bijzitters en eventueel getuigen.

Voorzitter
De voorzitter (of diens plaatsvervanger) handhaaft de orde en waakt over de regelmatigheid van de kiesverrichtingen. Duidt dus iemand aan die het nodige gezag heeft.

De voorzitter en zijn plaatsvervanger worden aangewezen door het comité/de ondernemingsraad. Zijn deze organen nog niet aanwezig in de onderneming, wordt de voorzitter aangeduid door de werkgever die het akkoord vraagt van de vakbondsafvaardiging of, indien deze er niet is, aan de vakbonden die kandidatenlijsten hebben ingediend.

De voorzitter dient te voldoen aan de volgende voorwaarden:

hij dient aangeduid te worden uiterlijk op X + 40 (= tussen 24 maart en 6 april 2024);
hij dient een personeelslid te zijn;
hij mag geen kandidaat zijn;
hij mag tot een andere werknemerscategorie behoren dan die waarvoor het stembureau is opgericht (zo kan een bediende voorzitter zijn van het stembureau voor de arbeiders);
hij mag behoren tot het leidinggevend personeel.

Secretaris
De secretaris (of diens plaatsvervanger) staat de voorzitter bij in alle verrichtingen. Het is bij voorkeur iemand de sterk administratief onderlegd is. De secretaris wordt aangeduid door de voorzitter van het stembureau.

De secretaris dient te voldoen aan de volgende voorwaarden:

hij dient aangeduid te worden uiterlijk op X+54 (= tussen 7 en 20 april 2024);
hij dient een personeelslid te zijn;
hij mag geen kandidaat zijn;
hij behoort tot het kiescollege waarvoor het stembureau is opgericht. Bijgevolg kan enkel een arbeider secretaris zijn in het stembureau voor de arbeiders. Hiervan kan afgeweken worden mits instemming van het comité of de ondernemingsraad of, bij ontstentenis, van de vakbonden die kandidatenlijsten hebben ingediend.

Bijzitters
De 4 bijzitters bieden de voorzitter en de secretaris ondersteuning bij de kiesverrichtingen op de verkiezingsdag. Zij worden aangeduid door het comité/de ondernemingsraad of, bij ontstentenis, door de voorzitter van het stembureau.

De bijzitter dient te voldoen aan de volgende voorwaarden:

hij dient aangeduid te worden op uiterlijk X+54 (= tussen 7 en 20 april 2024);
hij dient een personeelslid te zijn;
hij mag geen kandidaat zijn;
hij behoort tot het kiescollege waarvoor het stembureau is opgericht. Hiervan kan afgeweken worden mits instemming van het comité of de ondernemingsraad of, bij ontstentenis, van de vakbonden die kandidatenlijsten hebben ingediend.

Getuigen
De getuigen houden op de verkiezingsdag toezicht op het correcte verloop van de verkiezingen. Zij worden aangeduid door de vakbonden die kandidatenlijsten hebben ingediend. Elke vakbond mag per stembureau één getuige en één plaatsvervanger aanduiden.

Een getuige voldoet aan de volgende voorwaarden:

hij wordt aangeduid op uiterlijk X+70 (= tussen 23 april en 6 mei 2024);
hij mag kandidaat zijn (hetgeen in de praktijk meestal het geval is).

De samenstelling van het voltallige stembureau dient uiterlijk op X+60 (= tussen 13 en 26 april 2024) aangeplakt te worden in de onderneming.

9. Kunnen de werknemers per brief stemmen? (terug naar boven)

In principe dient elke werknemer zich fysiek aan te bieden in het stembureau. In sommige gevallen is het evenwel mogelijk om een stemming per brief te voorzien zodat de werknemers zich niet naar het stembureau dienen te verplaatsen.

Stemming per brief is alleen mogelijk:

bij aanzienlijke spreiding van het personeel (bv. winkelketen, internationaal transport, …);
bij schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst (ziekte, zwangerschap, …);
wanneer de werknemers niet werken tijdens de openingsuren van het stembureau;
indien er op dag Y max. 5% van de werknemers ’s nachts werkt, met een maximum van 15 nachtarbeiders.

Alle vakbonden die kandidaten hebben voorgedragen, dienen akkoord te gaan met de stemming per brief. Ontbreekt het akkoord van één vakbond, kan er niet per brief worden gestemd. Omgekeerd kunnen de vakbonden ook aan de werkgever vragen om per brief te stemmen. De werkgever is niet verplicht om op dit verzoek in te gaan.

Het unanieme akkoord over de stemming per brief dient uiterlijk op X+56 (= tussen 9 en 22 april 2024) te worden gesloten.

Ook wanneer alle kiezers stemmen per brief, dient er een stembureau opgericht te worden en een kieslokaal worden ingericht. De reden hiervoor is dat de werknemer het recht heeft om zijn brief te komen afgeven.

10. Kan de procedure vroegtijdig worden stopgezet?(terug naar boven)

Geregeld sluiten werkgever en de vakbonden een akkoord om geen verkiezingen te organiseren of vervroegd stop te zetten. De werknemersvertegenwoordigers worden dan in onderling overleg aangeduid. Dergelijke akkoorden zijn evenwel niet wettig De wetgeving inzake sociale verkiezingen is van openbare orde. Er kan niet bij overeenkomst van afgeweken worden.

Enkel in de volgende gevallen kan de verkiezingsprocedure op een legale wijze worden stopgezet:

Er werd geen enkele kandidatenlijst ingediend voor geen enkele personeelscategorie

Wanneer er voor geen enkele personeelscategorie door geen enkele vakbond een kandidatenlijst werd ingediend, kan de procedure volledig worden stopgezet. Er hoeft geen kiesbureau samen te komen, er dienen geen oproepingsbrieven te worden verstuurd en er hoeft gedurende 4 jaar geen comité noch ondernemingsraad te worden opgericht.

De vaststelling van stopzetting gebeurt door de werkgever, ten vroegste op X+35 (= tussen 19 maart 1 april 2024). De werkgever wacht best tot enkele dagen na X+35. Hij dient immers zekerheid hebben dat er geen kandidatenlijsten meer zullen binnen komen. Indien de vakbonden de kandidatenlijsten per post opsturen, is het immers de poststempel die telt en niet de datum waarop de werkgever de lijsten ontvangt.

Er werd geen enkele lijst ingediend voor één of meer personeelscategorieën, maar wel één of meer lijsten voor minstens één andere personeelscategorie

In dat geval kan de procedure slechts gedeeltelijk worden stopgezet, met name voor de personeelscategorie(ën) waarvoor geen kandidatenlijsten werd(en) ingediend.

De stopzetting dient op X+79 (= tussen 2 en 15 mei 2024) vastgesteld te worden door het kiesbureau van de personeelscategorie met het grootst aantal kiezers op die dag. Het kiesbureau dient bijeen te komen op de gedeeltelijke stopzetting vast te stellen voor de categorieën waarvoor geen lijsten werden ingediend

De aan deze categorie toegekende mandaten gaan verloren. Zij worden niet overgedragen op de personeelscategorie waarvoor wel kandidatenlijsten werden ingediend.

Er werd één lijst ingediend met een kandidatenaantal gelijk aan of kleiner dan het aantal effectieve mandaten

Wanneer één enkele vakbond een lijst indient met een aantal kandidaten dat gelijk is aan of kleiner is dan het aantal te begeven mandaten, kan de procedure gedeeltelijk worden stopgezet voor deze categorie. De voorgedragen kandidaten zijn van rechtswege verkozen.

Het kiesbureau van deze categorie dient op X+79 samen te komen om de gedeeltelijke stopzetting voor deze categorie vast te stellen.

Onder dit scenario valt ook de situatie waarin er slechts één kandidaat wordt voorgedragen. Er kan immers geen comité of ondernemingsraad worden opgericht. Er dienen in deze organen immers minstens twee werknemersvertegenwoordigers te zetelen. Deze kandidaat geniet wel de ontslagbescherming!

Opgelet! Van zodra twee of meer vakbonden lijsten indienen met minder kandidaten dan er te begeven mandaten zijn, dienen er toch verkiezingen te worden georganiseerd.

11. Hoe verloopt de verkiezingsdag? (terug naar boven)

Na de lange voorprocedure, is de verkiezingsdag eindelijk aangebroken. Hoe verloopt deze dag? De sociale verkiezingen vertonen veel gelijkenissen met de traditionele verkiezingen voor bv. het parlement.

De eigenlijke stemming staat natuurlijk centraal, maar vóór en na de opening van de stembureaus, is er nog heel wat werk voor het stembureau. Hou hiermee rekening wanneer je de uren van het stembureau vastlegt.

Datum en plaats

De datum, het uur en de plaats van de verkiezingen werden bekend gemaakt op dag X. Deze zijn ook vermeld in de oproepingsbrief die de kiesgerechtigde werknemers hebben ontvangen.

De werkgever stelt de nodige lokalen en materialen ter beschikking: tafels en stoelen, eventueel stemhokjes, potloden, datumstempel, grote enveloppen, … .

Voorbereiding

Vooraleer er gestemd kan worden, worden de stembiljetten gevouwen en geteld. Het aantal stembiljetten dient vermeld te worden in een proces-verbaal.

Pas wanneer iedereen van het stembureau aanwezig is, kan het bureau worden geopend.

De stemming zelf

Alleen de kiezers die op de definitieve kiezerslijsten staan, mogen worden toegelaten tot de stemming. Stemmen per volmacht is niet mogelijk. Er is nergens bepaald dat de kiezer zijn oproepingsbrief moet bijhebben, noch dat hij zijn identiteitskaart moet voorleggen. Toch is een identiteitscontrole aangewezen. Deze kan ook gebeuren aan de hand van bv. het rijbewijs of een paspoort.

De stembiljetten worden overhandigd aan de kiezers die hun stem uitbrengen. Een kiezer die zich vergist, mag een nieuw stembiljet vragen. De voorzitter neemt het oude stembiljet terug en noteert dit in het proces-verbaal.

Afsluiting van de stemming

Het stembureau mag zijn deuren pas sluiten op het bekendgemaakte sluitingsuur, ook al zijn alle werknemers al komen stemmen.

De stembussen worden geopend, de stembiljetten geteld (ook de ongeldige en blanco stembiljetten) en de aantallen worden in het proces-verbaal genoteerd.

Daarna verdeelt het stembureau de mandaten: zij wijst de gewone en plaatsvervangende verkozenen aan en rangschikt de niet-verkozen kandidaten.

De uitslag van de verkiezingen dient binnen de twee dagen te worden aangeplakt in de onderneming.

12. Wie zetelt in het comité en de ondernemingsraad? (terug naar boven)

Uiterlijk 45 dagen na de verkiezingsdag (= tussen 27 juni en 10 juli 2024) dient de eerste vergadering van het nieuwe of herverkozen comité/ondernemingsraad plaats te vinden.

Maar wie maakt er allemaal deel uit van het comité/de ondernemingsraad?

Het comité en de ondernemingsraad zijn paritair samengestelde organen: zowel de werknemers als de werkgever worden erin vertegenwoordigd. De namen met de vertegenwoordigers dienen uiterlijk 2 dagen na de verkiezingsdag (Y+2) te worden aangeplakt in de onderneming.

De werknemersvertegenwoordigers zijn aangeduid via de sociale verkiezingen. Daar hebben de werknemers de gelegenheid gehad om te stemmen op hun favoriete kandida(a)t(en).

De vertegenwoordigers van de werkgever worden niet verkozen: zij worden aangeduid door de werkgever. Hij mag niet eender welke vertegenwoordiger aanduiden. Hij dient te kiezen uit de namen die voorkomen op de lijst van het leidinggevend personeel zoals deze bekend werd gemaakt in de loop van de verkiezingsprocedure.

Het aantal werkgeversvertegenwoordigers mag niet hoger zijn dan het aantal werknemersafgevaardigden. Het mag wel lager zijn, maar er dienen altijd minstens twee werkgeversvertegenwoordigers te zijn.

De voorzitter van het comité/de ondernemingsraad is het “ondernemingshoofd” of iemand die hij afvaardigt. Hij maakt deel uit van de werkgeversdelegatie. Hij hoeft niet noodzakelijk een personeelslid te zijn. Ook bv. een lid van de raad van beheer kan voorzitter zijn.

Bij de ondernemingsraad wordt de secretaris door de vakbonden gekozen uit de afgevaardigden van de werknemers. De werkgeversafvaardiging heeft dus geen vetorecht.

Het secretariaat van het comité wordt waargenomen door een lid van de interne dienst voor preventie en bescherming op het werk. Dit is meestal de interne preventieadviseur.