Corona-veilig werken achter gesloten deuren? Schijn bedriegt!

28 April: internationale dag voor veiligheid en gezondheid op het werk. We nemen de interpretatie van ‘veiligheid en gezondheid’ mee in het ‘nieuwe werk-normaal’: de telewerkplek.

Telewerk is voorlopig het verplichte werk-normaal. Een maatregel door de overheid genomen ter bescherming van de medewerkers en het tegengaan van de verspreiding van het coronavirus. Maar beschermt deze Telewerk-maatregel voldoende, zowel werknemer als werkgever?

Telewerk beschermt u wellicht tegen de gevaren van corona, maar achter die gesloten deuren groeit een ander gevaar: huiselijk geweld.

INTRIESTE CIJFERS

De cijfers van Sciensano liegen er niet om. In vergelijking met maart 2018 is het cijfer van huiselijk geweld in maart 2021 maar liefst 6 maal hoger: 1% versus 6%. Dit wil zeggen 1 op 16 personen (ouder dan 18 jaar, alleenwonenden uitgesloten) geeft aan in het afgelopen jaar slachtoffer te zijn geweest van intrafamiliaal geweld. Het percentage ligt hoger bij vrouwen dan bij mannen en situeert zich binnen alle leeftijdsgroepen van de bevolking, met het zwaartepunt in de leeftijdscategorie van 18-29 jaar. Recht binnen de doelgroep waar zich de ‘actieve’ (of tijdelijk werklozen door corona) beroepsbevolking bevindt.

Bijkomend is het verplichte telewerk een potentiële voedingsbodem waar het huiselijk geweld ‘netjes’ achter gesloten deuren kan gedijen. De sociale controle door collega’s op de fysische werkvloer is grotendeels weggevallen. Digitale online meetings zijn slechts korte momenten en niet voldoende om thuissituaties te evalueren. Met alle gevolgen van dien, vooral voor de werknemer, maar beslist ook met impact op de werksituatie.

Het merendeel van deze slachtoffers geeft aan dat het verbaal of psychologisch geweld betrof (96%), maar 19% ondervond ook lichamelijk geweld (waaronder seksueel geweld) (*).

Opmerkelijke cijfers en een klap in het gezicht voor het welzijnsbeleid. Een letterlijke klap blijkbaar... Een extra aandachtspunt voor de werkgever om alert te zijn voor de (vaak) verborgen signalen bij de medewerkers.

AFDALEN NAAR EEN DIEPTEPUNT

Het is duidelijk dat de coronadruk in de maatschappij naar haar hoogtepunt groeit, met wellicht een eindsprint in deze laatste maanden. Na een jaar wordt de economische schade duidelijk. Door de recentelijke economische versoepelingen in het vooruitzicht vallen ook bepaalde financiële beschermingsmechanismen weg voor de ondernemer en dienen de eerste terugbetalingen te gebeuren van coronanoodkredieten, uitstel betaling RSZ. Vaak zijn bedrijfsreserves zodanig ingekrompen dat het ontslaan van de medewerker niet meer mogelijk is en nakende faillissementen aan de orde zijn. Nog meer financiële druk op het bedrijfsleven, nog meer mentaal-fysische druk op het individu en de verstrekkende mogelijke gevolgen in de huiselijke sfeer. De vicieuze cirkel is rond…

CORONA SLACHTOFFERS IN VERSCHILLENDE VARIATIES

Het door het Covid19-virus geaffecteerde medische slachtoffer is het meest herkenbare.

Daarnaast is huiselijk geweld één van de symptomen van het onderliggend corona-kwaad. Het kan in verschillende vormen voorkomen (fysiek, psychologisch en seksueel geweld), waardoor de impact op de gezondheid kan variëren van lichamelijke verwondingen tot geestelijke gezondheidsproblemen (depressie, burn & boreout, angst, zelfmoordpogingen), alcoholisme, cyberpesten door toegenomen gedecentraliseerde digitalisatie (telewerk). De coronamaatregelen (telewerk, sluiting van scholen, horeca, niet-essentiële winkels, contactberoepen en andere bedrijven met jobverlies als gevolg) maken dat gezinsleden meer tijd met elkaar doorbrengen. Dit kan leiden tot oplopende spanningen en stress binnen het gezin, waardoor het risico op huiselijk geweld toeneemt. Bovendien, door de sociale isolatie komen slachtoffers mogelijk nog meer in deze gevarenzone. Het is belangrijk om dit probleem aan te pakken, niet alleen door justitie en de gezondheidszorg, maar ook door familie, vrienden, collega’s én werkgevers (bron sciensano).

POST TRAUMATISCH COVID STRESS SYNDROOM

Net zoals bij elke oorlog moet iedereen herstellen, ook in deze corona-oorlog. Elk individu, op de één of andere manier… Hetzij op financieel, fysisch, mentaal en gezondheidsniveau.

Indien u een ernstige vorm van het coronavirus heeft gehad staat u wellicht nog een lange revalidatie te wachten. Het virus heeft misschien in uw dichte familie- of vriendenkring of op de werkvloer voor dodelijke slachtoffers gezorgd. Het gemis is groot. Voor de komende jaren een blijvend knagend gevoel. Op werkgebied verloor u misschien (tijdelijk) uw job met als gevolg dat het geplunderde spaarboekje terug opgebouwd dient te worden. Op relationeel gebied moeten we een hernieuwde weg terugvinden naar elkaar en bekijken als we nog door één deur kunnen.

Maar doorbreek vooral het taboe als u zich in een erg moeilijke persoonlijke situatie bevindt. Geen schaamte, ‘gewoon’ hulp vragen. Bepaald gedrag is niet oké, ongeacht de situatie. Praat erover!

VERANDEREN KAN

Gedrag wordt na een bepaalde tijd een gewoonte. De gewoonten die sommigen van ons extra hebben ontwikkeld in de corona-periode zijn niet altijd positief zoals u hierboven kan lezen. Het goede nieuws is dat veranderen kan. Iedereen kan het.

Het duurt gemiddeld 66 dagen (afhankelijk van de aan te leren actie) om onszelf een nieuw gedrag ‘gewoon’ te maken. Zo ‘kost’ het leren drinken van een glas water na de maaltijd ongeveer 20 dagen en het veranderen van een doorwinterd negatief gedrag misschien 260 dagen. Dit is de tijd die onze hersenen nodig hebben om bepaalde verbindingen (synapsen) tot stand te brengen en een nieuw gedrag een gewoonte te laten worden. Met corona nu meer dan een jaar in omloop en de mogelijke slechte gedragingen die we ons in deze periode hebben toegeëigend, kunnen we relatief ‘gemakkelijk’ zelf terug afleren. Lukt het niet, dan is er altijd externe hulp!

EEN POSITIEVE DIGITALE- EN GEZONDHEIDSREVOLUTIE

Corona is niet allemaal kommer en kwel. Het brengt beslist ook positieve tendensen. Telewerk kan, in een gezonde omgeving, een kans bieden voor een leven meer in balans tussen werk/privé. Bijkomend is er dan geen dagelijkse tijdsverspilling in de wagen van/naar het kantoor.

Sommige menselijke relaties worden er hechter door. De contacten worden beslist oprechter en inniger. Om de corona-absurditeit te kunnen verdragen zijn velen onder ons meer gaan bewegen. Sporten heeft voor velen de nodige ‘ruimte’ in ons hoofd vrijgemaakt en zorgde voor de aanmaak van endorfine (het gelukshormoon). Corona heeft ons terug naar de basis gebracht. We leren terug beseffen wat écht belangrijk is in het leven: familie, vrienden, werk, school, reizen, uiteten, gezondheid. We leren vooral ook dat de mens veerkrachtig is… enorm veerkrachtig en geduldig. We zijn meer gaan geven om de medemens, de hulpbehoeftigen, we leren meer onze dank uitspreken voor wat we hebben en leren opnieuw ons respect te tonen voor de sleutelberoepen in onze maatschappij. In plaats van een industriële revolutie is het een digitale- en gezondheidsrevolutie geworden. Op de (tele)werkvloer werden digitale processen versneld geïmplementeerd en aangepast.

WAT KAN U ALS WERKGEVER DOEN

Decentralisatie van kantoren is het primaire kenmerk van het huidige verplichte telewerk. Mogelijks wordt er post-corona meer en meer gekozen voor structureel telewerk. Reden is eenvoudig: stevige budgetbesparing door telewerk te kiezen boven dure kantoren en de reeds geïnvesteerde kosten in digitalisatie.

Nog meer aandacht zal nodig zijn voor het welzijn van de medewerker om de gezondheid en de continuïteit van de activiteiten in het bedrijf te kunnen blijven garanderen.

• Wees alert voor signalen op de (tele)werkvloer. Door de mogelijke decentralisatie is het raadzaam om meer medisch toezicht te houden op de (thuis)situaties.
• Stimuleer jullie leidinggevende(n) meer (telefonisch of online) contact te nemen met uw medewerkers. Communiceer, meer dan ooit. Laat hen voelen dat alles bespreekbaar is, ook de moeilijke ‘taboe’ thema’s. Bied een (mentale) uitweg.
• Stel meer vertrouwenspersonen in het bedrijf aan, ook ‘op afstand’.
• Wijs medewerkers de weg naar de externe preventieadviseur psychosociale aspecten voor extra ondersteuning.
• Laat een gezondheidsscan van het bedrijf uitvoeren en detecteer de pijnpunten (met de steun van de werkbaarheidscheques).
• Ook na terugkeer op de fysische werkvloer, wees alert voor gedragsverandering.
• 2021 is hét opleidingsjaar, mede door de extra steun van de overheid. Er zijn tal van opleidingen die ingezet kunnen worden op het ‘boosten’ van het individu (werknemer als werkgever).

Behandel deze corona-tijd als een oorlogsperiode waarna iedereen ‘hersteld’ dient te worden.

Iedereen is ‘corona-geaffecteerd’. Iedereen zal moeten herstellen van dit Covid-trauma. We leren samenwerken om hieruit te komen. Niemand staat aan de zijkant in dit transformatieproces, want iedereen wilt een ‘beter’ morgen.

MELDPUNT EN ONDERSTEUNING

Hebt u na het lezen van dit artikel vragen of bezorgdheden als werkgever, als leidinggevende of als medewerker?

Blijf hier zeker niet mee zitten. Neem gerust contact op met onze afdeling psychosociale aspecten via het algemene nummer 011 30 00 28 of via psycho@clbgroup.be. Zij helpen u graag verder.

Hebt u specifieke vragen over geweld, misbruik en kindermishandeling, dan kan u hiervoor steeds terecht op het meldpunt nummer 1712 of http://www.1712.be.

(*) De volledige zesde Covid-19 gezondheidsenquête uitgevoerd door Sciensano vindt u HIER.