Take a break

Play, Pauze, Stop: iedereen kent deze pictogrammen. Ze behoeven geen uitleg. Als we een nieuwe tv kopen, weten we onmiddellijk wat er gebeurt als we een van deze drie knoppen indrukken. In dit CLB Nieuws willen we deze knoppen even toepassen op ons beroepsleven: play wordt dan werken, pauze staat voor af en toe onze dagdagelijkse activiteiten onderbreken en stop moet het weekend of de vakantie voorstellen.

Werken is gezond: dat is een waarheid als een koe. Maar toch kan het geregeld fout lopen, en loopt het ook geregeld fout. Zowel ons psychisch als ons fysiek welzijn wordt soms zwaar op de proef gesteld. Om gezond te blijven mogen er geen te grote problemen met de 5 A’s zijn. Arbeidsorganisatie, arbeidsinhoud, arbeidsvoorwaarden, arbeidsomstandigheden en arbeidsverhoudingen moeten aan bepaalde voorwaarden voldoen. De veelheid van factoren geeft al aan dat het op heel wat punten fout kan gaan. Continu de vinger aan de pols houden en snel bijsturen waar nodig kan dan ook voorkomen dat mensen in de lappenmand terecht komen: en dit geldt zowel voor de mand met psychische klachten als de mand met fysieke problemen.

Meer en meer wordt duidelijk dat ganser dagen achter een bureau zitten verre van gezond is; of zeg maar gerust ongezond. Meer bewegen, ook gedurende de normale arbeidstaak, heeft meerdere positieve effecten:

• een beter mentaal welbevinden;

• minder vermoeide ogen;

• minder spier- en gewrichtsklachten;

• minder cardio-vasculaire aandoeningen;

• minder diabetes type 2;

• minder darm-, baarmoeder- en longkanker;

• …

Omdat veel activiteiten niet toelaten tijdens het werken zelf bewegingen te doen, hebben de ergonomen van CLB Externe Preventie een speciaal programma ontwikkeld: ‘Take a break’ (of druk af en toe de pauzeknop in).

Take a break of druk even de pauzeknop in: iets wat we ’s avonds bijvoorbeeld doen als we even naar het toilet moeten. Het programma even stopzetten om enkele minuten later weer verder te kijken. Het is min of meer dit concept dat het ‘Take a break’-programma nastreeft. Heel even onze activiteiten onderbreken om nadien, zonder dat we de draad van het programma zijn kwijtgespeeld, terug verder te werken.

Maar het is misschien een beetje als stoppen met roken. Iedereen weet dat roken slecht is, maar lang niet iedereen slaagt erin duurzaam te stoppen. Langdurig aan een stuk achter een computer zitten; we voelen het aan onze ogen, onze nek, onze schouders, onze polsen, onze rug… en toch is het moeilijk om het vast patroon regelmatig te onderbreken. We gaan er nog te vaak vanuit dat het onze regelmaat en onze rentabiliteit verlaagt: ‘Ik was nu juist zo goed bezig.’

Als werkgever kan u een aantal voorwaarden creëren waardoor werknemers aangezet worden tot meer beweging (in relatie tot hun werk). Als het gaat over het woon-werkverkeer kan een fietsleaseplan een aantal mensen over de streep trekken.

Een aantal kleine ingrepen op de werkplek kunnen bewegen tijdens de dag bevorderen: een zit-stabureau biedt niet alleen voor ruglijders een geweldig voordeel. Staande vergaderen verplicht ons niet alleen op te staan van onze stoel, maar heeft als positief neveneffect vaak dat vergaderingen niet langer duren dan nodig. Een zitbal of een balance-board maken zitten of staan veel dynamischer. Tenslotte kunnen enkele simpele structurele ingrepen een regelmatig opstaan noodzakelijk maken, zoals het centraliseren van printers ...

Het ‘Take a break’-programma gaat echter verder: het gaat hier over om de zoveel tijd even de pauzeknop indrukken om wat fysieke oefeningen te doen. Om een goede basis te kunnen aanbieden gingen onze ergonomen van een aantal principes uit. Het moest gaan over:

• eenvoudige oefeningen met videobegeleiding, die haalbaar zijn voor iedereen;

• met aandacht voor alle lichaamsregio’s;

• die men kan samenstellen naar eigen behoefte;

• die overal raadpleegbaar zijn;

• en die overal uitvoerbaar zijn.

Het resultaat van deze reflectie is een reeks eenvoudige, korte bewegingsoefeningen aan de hand van videobegeleiding. Onze bewegingscoach geeft en demonstreert deze voor vijf lichaamsregio’s: nek, schouders, polsen en onderarmen, rug en onderlichaam.

Iedere medewerker die een login heeft kan op ieder moment van de dag, zowel op het werk als van thuis uit, de bewegingscoach raadplegen. Hij of zij kan zelf kiezen welke regio hij of zij wil ‘bewerken’: continu wisselend vanuit een preventief standpunt, of meer geconcentreerd op één regio als men ergens last begint te krijgen.

Om het langere tijd vol te houden is het natuurlijk best om er een routine van te maken. Bouw, eventueel samen met collega’s, x-aantal keer per dag een bewegingsmoment in, en kies welke regio u onder handen wil nemen; of beter nog, neem ze alle vijf (zoveel tijd neemt het niet in beslag).

Ook als u thuiswerk doet, kan u de oefeningen doen. Zet een timer zodat u om de zoveel tijd herinnerd wordt aan het feit dat u even de pauzeknop moet indrukken.

De derde knop op onze afstandsbediening is de ‘Stopknop’: de tv wordt voor een tijdje afgezet. Dat tijdje kan voor kort zijn (‘s avonds) of een langere tijdsspanne (jaarlijkse vakantie) omvatten. Onder het motto ‘de boog kan niet altijd gespannen staan’, moeten we inderdaad regelmatig wat afstand van ons werk kunnen nemen, wat rustmomenten inbouwen. In het preinformaticatijdperk was dit nog relatief simpel. Het gebeurde zelden dat de werkgever onder de vakantie een brief schreef naar zijn werknemers.

Tegenwoordig zijn we echter altijd en overal met iedereen verbonden. Via allerlei kanalen krijgen we een continue stroom aan informatie te verwerken. Onze mailbox op PC, laptop en gsm vertellen ons op elk moment van de dag hoeveel mails we nog moeten beantwoorden. Social media herinnert ons eraan dat we leuke dingen moeten doen en plannen, onze agenda helpt ons om niets te vergeten en we hebben minstens enkele apps die ons de laatste nieuwtjes brengen.

En ondanks corona, blijft die FOMO (Fear Of Missing Out, hét modewoord van enkele jaren geleden) toch de kop op steken. We zijn bang om ook maar iets te missen als we even niet verbonden zijn met de buitenwereld. En we vergeten daarbij af en toe te connecteren met onszelf.

Naast FOMO steken er dan ook regelmatig andere nieuwe woorden de kop op: deconnecteren, me-time, offline-modus, zelfzorg, afmelden… what’s in a name: vaak begrippen die dezelfde lading dekken: druk even op de ‘Stopknop’ of beter nog, trek de stekker even uit (deconnecteer). Fysiek maar zeker mentaal deconnecteren, is gelinkt aan positieve welzijnsuitkomsten en leidt tot een hoger en duurzamer energieniveau.

Wie wil dat nu niet? De vakantie komt eraan. Dit is dé ideale gelegenheid om wat tips uit te testen én eens echt te genieten van het verbinden met onszelf. Met deze tips kan u alvast aan de slag:

• Plan uw verlof of uw afwezigheid goed;

• Voorzie een dagje voordat u in verlof gaat om de meest cruciale zaken af te werken (niets is vervelender dan een laatste dag vol last-minute meetings);

• Spreek af met uw leidinggevende wie tijdens uw vakantie uw back-up zal zijn en welke opvolging van hem/haar verwacht wordt;

• Spreek ook af bij wie de back-up te rade kan gaan als hij of zij er niet uitraakt;

• Stel uw out-of-office goed in: van-tot, contactgegevens van uw back-up, vermelding dat de mail niet gelezen of geforward wordt…;

• Zet uw gsm-nummer niet in uw afwezigheidsbericht, maar bespreek wel met de back-up wanneer en in welke gevallen hij/zij u kan contacteren en op welke manier. Dat kan bijvoorbeeld een sms’je zijn bij echt dringende zaken. U hoeft echt niet meermaals per dag uw mail te checken;

• Voorzie eventueel een extra dagje als mentale buffer;

• Net zoals uw out-of-office in uw mail, kan u ook op uw voicemail uw bericht aanpassen als u meer dan enkele dagen afwezig bent. Op die manier verwachten bellers ook niet dat u onmiddellijk zal terugbellen. U kan hier dezelfde regels hanteren als in het schriftelijk bericht: u zegt dat u afwezig bent, hoelang en wie uw backup is en hoe ze hem/ haar kunnen bereiken.

Als u het moeilijk vindt om niet te vaak in de verleiding te komen uw mails te checken, kan u ook de mail-app of toepassing (tijdelijk) van uw smartphone verwijderen. Op die manier zal u minder snel in de verleiding komen ‘snel even te checken’. Gescheiden toestellen (werk/privé) kunnen hier ook een oplossing in zijn.

Vier de start van uw verlof en zet effectief uw laptop helemaal uit. Verstop hem dan op een veilige plaats. Voorzie leuke activiteiten in uw verlof, doe wat u graag doet en spendeer tijd met diegene die u liefhebt. Trap ook niet in de valkuil deze vrije dagen vol te plannen. Laat ruimte voor last-minute ingevingen.

Als u terug wil connecteren na uw verlof, wees mild voor jezelf en laat uw eerste (halve) dag leeg. Dat geeft u mentale ruimte om terug op te starten en even bij te praten met collega’s en leidinggevenden.

En dan rest nu alleen nog maar: genieten maar!

Fijn verlof.