Zeg nooit ‘Het is maar een griepke’ tegen een ‘influenza-infectie’

Vaak hoort u mensen in de wintermaanden, nadat ze ziek geweest zijn, wel eens zeggen dat het ‘maar een griepke was’. De afgelopen winter hebben we mensen dat echter niet horen zeggen. Door alle maatregelen die genomen werden om de Corona-epidemie in te dijken, hebben we hier in het Westen immers geen griepepidemie gekend. Griep, of met zijn wetenschappelijke naam influenza, is echter niet zo onschuldig als men vaak wel denkt. ‘Het was maar een griepke’ klopt dan ook zelden of nooit. Óf het was griep, en dan was men toch wel serieus ziek, óf het was maar een verkoudheid. Griep kan weliswaar relatief licht verlopen (maar niet symptoomloos), maar aan de andere kant van het spectrum kan het ook dodelijk zijn. We kunnen het in die zin wat vergelijken met Covid-19. Ook deze virale infectie kan variëren van zeer licht tot dodelijk. Het grote verschil tussen de twee is dat het Covid-19 enerzijds veel gevaarlijker (tot nu toe al meer dan 25.000 doden) en anderzijds ook veel besmettelijker is.

In een gemiddeld griepseizoen noteert Sciensano (intussen wereldberoemd in België) in ons land ongeveer 500.000 griepgevallen. Dit cijfer kan oplopen tot meer dan 1.000.000 in een ernstig griepseizoen. Ongeveer 1 op 1.000 patiënten ontwikkelt symptomen die een hospitalisatie noodzakelijk maken. Het aantal sterfgevallen t.g.v. griep ligt in ons land normaal tussen de 500 en de 5.000 per jaar (afhankelijk van de ernst van het griepseizoen). Afgelopen winter is er dus omzeggens geen griep voorgekomen. In de ganse EU werden er maar 170 gevallen geregistreerd. Er was geen enkele ziekenhuisopname en er stierf niemand van griep. Een heel verschil met de 15.000 à 70.000 Europeanen die in een gewoon griepseizoen aan de ziekte bezwijken. Al bij al dus een zeer gunstig nevenverschijnsel van de Covidmaatregelen die overal genomen werden.

Klinisch (zonder PCR-, snel- of andere testen) kan het onderscheid tussen Covid-19 en influenza moeilijk gemaakt worden. Zoals uit onderstaande tabel blijkt, overlappen de symptomen van Covid-19, influenza en verkoudheid op een aantal vlakken.

Gemeenschappelijk voor deze drie aandoeningen is dan weer dat er geen echte behandeling voor bestaat. Men kan hoogstens aan symptoombestrijding doen. Dit maakt dan ook dat dé belangrijkste behandeling de preventie is. Voor verkoudheden is dit misschien niet echt nuttig en nodig, maar voor Covid-19 en influenza des te meer. De preventiemaatregelen zijn voor de twee ook bijna identiek, namelijk alle maatregelen die we sedert begin 2020 min of meer rigoureus hebben opgevolgd:

• afstand houden;
• handhygiëne;
• nies- en hoesthygiëne;
• mondmasker;
• thuis blijven als men ziek is;
• verluchten van binnenruimtes;
• vaccineren;

Vaccineren: waarheid en mythe

Over dat laatste bestaan er nogal wat ‘broodje-aap-verhalen’. Verhalen die, zoals dat gaat met broodje-aap-verhalen, meestal nergens op berusten en die ook niet juist zijn.

Van het griepvaccin krijgt u pas echt griep:
Klopt niet: het griepvaccin bevat immers geen levende virussen, maar slechts fragmenten van virussen. Fragmenten die op zichzelf niet gevaarlijk zijn, maar ons lichaam wel aanzetten tot het produceren van antistoffen. Het duurt wel een tweetal weken vooraleer deze antistoffen in voldoende mate optreden. Te lang wachten met vaccineren kan dus maken dat u te laat komt.

Het griepvaccin heeft bijwerkingen:
Klopt: zoals bij alle vaccinaties kan er op de injectieplaats lokale roodheid en pijn optreden. Deze klachten verdwijnen meestal binnen enkele dagen. Soms treden klachten als lichte koorts en hoofdpijn op. Deze klachten zijn meestal een teken dat het afweersysteem geactiveerd is. Ze verdwijnen binnen enkele dagen. Heel zelden komen allergische reacties voor. Om dit te ondervangen moet men even ter plaatse blijven nadat men gevaccineerd is.

Ik heb dat niet nodig, want ik krijg nooit griep:
Klopt niet: zoals reeds gezegd krijgen jaarlijks nogal wat Belgen de griep. Afhankelijk van het seizoen varieert dit tussen de 5 en de 10% van de bevolking. Iedereen kan dus wel ooit besmet geraken.

Ik ben al meermaals gevaccineerd en zal dus wel beschermd zijn:
Klopt niet: bij het Coronavirus hebben we gezien dat er regelmatig nieuwe varianten opdoken. Bij griep is dit nog meer het geval. Jaarlijks wijzigen de stammen die het meest voorkomen. De weerstand die we opbouwen is daarenboven niet blijvend. Na 6 tot 12 maanden is de afweer meestal weer verdwenen. De griepprik van vorig jaar werkt dus op dit moment niet meer.

Het griepvirus is niet zo besmettelijk:
Klopt niet: alhoewel het iets minder besmettelijk is dan Covid- 19 is ook het griepvirus zeer besmettelijk. Als men in contact komt met een grieppatiënt heeft men 20 tot 50% kans om ziek te worden (afhankelijk van de voorzorgsmaatregelen die men neemt natuurlijk). De besmettingswegen zijn trouwens dezelfde als deze van Corona: niezen en hoesten, aanraking van besmette oppervlakten, slecht verluchte ruimtes…

Griepvaccinatie heeft dus, en ook hier is er weer een gelijkenis met Covid-19, weinig of geen nadelen. De voordelen zijn echter legio. Alhoewel de efficiëntie van het griepvaccin ‘slechts’ 70% bedraagt, ziet men dat als gevaccineerden toch nog besmet worden ze minder ziek worden en dat er minder ernstige bijwerkingen optreden.

Alhoewel we wat Covid-19 betreft al enorme stappen gezet hebben is de pandemie nog (lang) niet achter de rug. Daarom is het in deze tijden nog extra belangrijk zich tegen griep te laten inenten. De mogelijkheid bestaat immers dat men tegelijkertijd, of kort na mekaar, met het influenza- en het Covid-19-virus besmet raakt.

Wat wordt het deze winter?

Alhoewel sommige media voorspellen dat we een zeer hevig griepseizoen tegemoet gaan, zijn de meeste experts het erover eens dat we het niet weten. Door alle maatregelen die we tegen het Covidvirus genomen
hebben is er vorig seizoen, zoals reeds gezegd, quasi geen griepseizoen geweest. Dit zou onze immuniteit verminderen en ons vatbaarder voor besmetting maken.

In normale griepseizoenen migreert het griepvirus continu tussen het noordelijk en het zuidelijk halfrond en omgekeerd. Twee keer per jaar, in februari voor het noordelijk en in september voor het zuidelijk halfrond, bepaalt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) welke samenstelling het griepvaccin voor het volgend seizoen moet hebben. Omdat het influenzavirus zich continu wijzigt (nieuwe varianten) is deze voorspelling nooit volledig waterdicht. Omdat er ook in het zuidelijk halfrond afgelopen winter weinig griep geweest is, is deze voorspelling wat moeilijker geworden.

Wat dan weer in ons voordeel pleit is het feit dat de reisbewegingen tussen de continenten sterk zijn afgenomen: het virus zou zo minder kans hebben om zich van zuid naar noord te verplaatsen.

Veel zal ook afhangen van de ernst waarmee we de preventiemaatregelen handhaven. Als een groot deel van de bevolking in het griepseizoen de hygiënemaatregelen, de social distancing, het mondmasker en het vermijden van contacten respecteert, zou de ernst van het griepseizoen nog kunnen meevallen.

De tijd zal ons dus leren of we te maken gaan krijgen met een relatief zwak griepseizoen of met een ernstige pandemie (of iets er tussenin). Als alle 3.780.000 beschikbare griepvaccins gezet worden, kunnen we de verspreiding van het virus en het aantal slachtoffers alleszins sterk beperken. Dit vaccineren gebeurt best tussen half oktober en eind november. Griepepidemieën komen meestal voor tussen december (als ze zeer vroeg is) en april (als ze laat is). Vaccineert men te vroeg en komt de epidemie laat, dan is de afweer al gedeeltelijk verdwenen. Vaccineert men te laat en komt de epidemie vroeg, dan heeft men nog geen antistoffen
opgebouwd.

En wat met de eventuele derde Covid-19 prik?

Een specifiek probleem dat zich dit jaar stelt is de toediening van de eventuele derde Covid-prik. In een recent advies (HGR 9675 – oktober 2021) heeft de Hoge Gezondheidsraad beslist dat het perfect mogelijk is deze twee vaccins gelijktijdig te geven. De afzonderlijke vaccins (want een gecombineerd vaccin bestaat nog niet) moeten dan wel in de linker en de rechter arm gezet worden. Het feit dat de twee gelijktijdig mogen gezet worden, wil natuurlijk niet zeggen dat het moet. Als het kan is het nog altijd beter een tweetal weken tussen de 2 vaccins te laten: op die manier kan men de bijwerkingen van de afzonderlijke vaccins beter onderscheiden.